Cơ quan điều tra thuộc Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao vừa ban hành kết luận điều tra vụ án sai phạm nghiêm trọng xảy ra tại Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa (tỉnh Đồng Nai). Cơ quan này đã đề nghị truy tố 33 bị can, trong đó có nhiều cựu lãnh đạo và cán bộ y tế của Viện, liên quan đến hành vi nhận hối lộ, làm sai lệch kết luận giám định để giúp bị can, bị cáo thoát tội hoặc hưởng tình tiết giảm nhẹ.
Một trong những tình tiết gây chú ý là việc Võ Thị Thanh Mai, vợ của cựu Chủ tịch HĐQT Công ty địa ốc Alibaba Nguyễn Thái Luyện, đã bỏ ra 80 triệu đồng để làm giả hồ sơ tâm thần. Kết quả điều tra cho thấy, mặc dù hoàn toàn khỏe mạnh, bà Mai đã tìm cách “chạy” giấy tờ bệnh lý nhằm được giám định mất năng lực hành vi dân sự, từ đó tránh hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Theo hồ sơ, bị can Mai nhờ Nguyễn Thị Kiều Mộng Loan kết nối với các “đầu mối” bên trong Viện. Loan sau đó đưa 70 triệu đồng cho Cao Trí Trung (một bệnh nhân đang điều trị bắt buộc tại đây) để làm trung gian. Trung tiếp tục chuyển tiền cho Võ Đức Dương – điều dưỡng viên của Viện, rồi Dương đưa 50 triệu đồng cho bác sĩ Nguyễn Thành Quang để hợp thức hóa thủ tục nhập viện, lập hồ sơ bệnh án giả. Nhờ sự tiếp tay này, Mai có được hồ sơ tâm thần nhằm phục vụ mục đích đối phó với cơ quan tố tụng.
Trước đó, vào tháng 5/2023, TAND Cấp cao tại TP HCM xét xử phúc thẩm và tuyên phạt Võ Thị Thanh Mai 23 năm tù về hai tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Rửa tiền. So với bản án sơ thẩm, mức án đã giảm 7 năm do bị cáo có khắc phục hậu quả 12 tỷ đồng và thành khẩn nhận tội. Bà Mai được xác định là người đóng vai trò đồng phạm tích cực, cùng chồng lừa đảo hơn 4.500 khách hàng, chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn lên tới 2.466 tỷ đồng.
Ngoài trường hợp của Võ Thị Thanh Mai, kết luận điều tra cũng nêu rõ, trong nhiều năm qua, hàng loạt gia đình của các bị can, bị cáo khác đã bỏ tiền – dao động từ vài chục triệu đến hàng trăm triệu đồng – để “mua” kết luận giám định tâm thần có lợi. Thậm chí, có trường hợp sẵn sàng chi tới 700 triệu đồng để được xác định mắc bệnh tâm thần, qua đó xin đi điều trị bắt buộc, được trừ thời gian chấp hành án hoặc giảm nhẹ hình phạt.
Đáng chú ý, trong số 33 bị can sắp bị truy tố có 8 người nguyên là lãnh đạo, cán bộ chủ chốt của Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa. Nổi bật là hai cựu Viện trưởng Lê Văn Hùng và Bùi Thế Hùng, cùng các Phó Viện trưởng Nguyễn Thành Công và Nguyễn Hữu Tý. Kết quả điều tra xác định, ông Bùi Thế Hùng đã chủ trì 20 hội đồng giám định, đưa ra kết luận sai lệch để nhận gần 1,5 tỷ đồng; còn ông Lê Văn Hùng tham gia 16 hội đồng, hưởng lợi khoảng 1,7 tỷ đồng. Các bác sĩ, cán bộ khác cũng nhận tiền từ vài chục triệu đến vài trăm triệu đồng.
Từ năm 2015 đến nay, đã có 23 hội đồng giám định tại Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa ban hành 23 bản kết luận sai sự thật, tạo điều kiện cho 22 bị can trong nhiều vụ án hình sự được hưởng lợi trái pháp luật. Ngoài ra, cơ quan chức năng còn phát hiện 3 bộ hồ sơ bệnh án tâm thần giả được lập ra với mục đích trục lợi.
Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa là đơn vị trực thuộc Bộ Y tế, được thành lập năm 2015 trên cơ sở nâng cấp Phân viện phía Nam. Chức năng của đơn vị này là thực hiện giám định pháp y tâm thần và quản lý, điều trị các trường hợp phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh theo quyết định của cơ quan tố tụng. Tuy nhiên, với những sai phạm bị phanh phui lần này, uy tín và hoạt động chuyên môn của Viện đang bị đặt dấu hỏi lớn, gây bức xúc trong dư luận.
