Căn cước công dân của người dân không ai được phép giữ

Trong buổi thảo luận tại Quốc hội về dự án Luật Căn cước công dân (sửa đổi) vào sáng ngày 10/5, Bộ trưởng Công an Tô Lâm đã khẳng định rằng căn cước công dân là tài sản cá nhân quan trọng của người dân và không ai có quyền giữ chúng, trừ trường hợp vi phạm pháp luật, khi đó cơ quan có thẩm quyền mới có thể giữ để phục vụ cho quá trình điều tra.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh rằng việc nhiều cơ quan, khách sạn yêu cầu giữ chứng minh thư hoặc căn cước công dân của khách là vi phạm quy định hiện hành.

Theo Đại tướng Tô Lâm, khi người dân xuất trình căn cước công dân cho các cơ quan, khách sạn, mục đích chỉ là để ghi chép thông tin cơ bản như họ tên và số định danh. Khi cần thiết, các đơn vị sẽ sử dụng thông tin này để đối chiếu. Bộ trưởng công an đặt câu hỏi: “Nếu người dân vào khách sạn và bị giữ thẻ căn cước công dân, rồi thẻ bị sử dụng để rút tiền khi họ không có mặt thì phải làm thế nào?”.

Trong trường hợp này, Đại tướng Tô Lâm khẳng định rằng thẻ căn cước công dân không có chức năng hỗ trợ theo dõi hoặc định vị, bởi vì trên thẻ không có sự phát sóng hay tín hiệu nào.

Theo Bộ trưởng Tô Lâm, thẻ căn cước không phải là giấy chứng nhận công dân. Nó được sử dụng để xác định các thông tin cơ bản như tên, tuổi và nguồn gốc của mỗi người dân, và dùng để thực hiện các giao dịch và thủ tục hành chính. Một số người bị mất quyền công dân vẫn cần sử dụng căn cước để chứng minh quyền sở hữu tài sản của họ. Vì vậy, việc gọi thẻ căn cước là căn cước công dân không chính xác.

Bộ trưởng Tô Lâm cũng thông báo rằng đã phê duyệt kinh phí 3.000 tỷ đồng để xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Điều này đồng nghĩa với việc các cơ quan không cần tiến hành cuộc điều tra dân số tổng thể, giúp tiết kiệm tới 1.500 tỷ đồng cho ngân sách. Hệ thống dữ liệu cũng sẽ được liên kết với các ngành khác như bảo hiểm y tế, giấy phép lái xe và văn bằng chứng chỉ, từ đó hỗ trợ người dân trong nhiều thủ tục hành chính và “giúp tiết kiệm hàng trăm nghìn tỷ đồng”.

Theo Trung tướng Nguyễn Hải Trung, Giám đốc Công an Hà Nội, với tên gọi Luật Căn cước, phạm vi điều chỉnh sẽ được mở rộng để bao gồm không chỉ công dân Việt Nam mà còn cả những người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch. Dự luật cũng sẽ bổ sung quy định về việc cấp căn cước cho nhóm người gốc Việt Nam không có quốc tịch đang sinh sống trong nước.

Theo Trung tướng Nguyễn Hải Trung, đối với việc quy định cấp căn cước cho những người dưới 14 tuổi, dự thảo Luật mới chỉ khuyến khích mà chưa bắt buộc. Tuy nhiên, trong thực tế, trẻ em cũng thường phải tham gia nhiều hoạt động đòi hỏi giấy tờ chứng thực và xác thực, như đi học, đi khám bệnh, di chuyển bằng phương tiện công cộng. Hiện tại, giấy khai sinh không có các yếu tố như nhận diện, ảnh chụp hay sinh trắc học, và nó dễ bị hỏng hoặc rách nát.

Vì vậy, thẻ căn cước sẽ giải quyết những hạn chế trên và đáp ứng các tiêu chí về tính tiện dụng và bảo quản dễ dàng.

Tại tổ Hà Giang, đại biểu Vương Thị Hương đã đưa ra ý kiến rằng trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thông tin về nhóm máu được quy định, nhưng không phải ai cũng biết về nhóm máu của mình, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số và những vùng khó khăn. Do đó, nếu yêu cầu thông tin về nhóm máu là bắt buộc, điều này sẽ làm người dân mất thời gian và tiền bạc để làm các xét nghiệm, và không phải ai cũng có khả năng thực hiện điều này.

Vì vậy, nữ đại biểu đã đề nghị giữ nguyên như Luật Căn cước công dân hiện hành, tức là thông tin về nhóm máu chỉ được cập nhật khi công dân yêu cầu và xuất trình kết quả xét nghiệm xác định nhóm máu. Hoặc trong quá trình soạn thảo, cần có quy định rõ ràng về việc cập nhật thông tin về nhóm máu theo một lộ trình khả thi.

Bà cũng cho rằng nên có quy định linh hoạt về thông tin sinh trắc học ADN, cho phép tùy theo nhu cầu của công dân mà không bắt buộc. Bên cạnh đó, việc này cần được xây dựng theo một lộ trình, vì chi phí để thực hiện xét nghiệm ADN khá lớn, và không phải người dân nào cũng có đủ điều kiện thực hiện điều này.

Dự án Luật Căn cước công dân (sửa đổi) sẽ được đưa ra thảo luận tại Quốc hội vào ngày 22/6.