Cựu bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long chuẩn bị hầu tòa

Ông Nguyễn Thanh Long cùng hầu toà với 37 bị cáo, trong đó có cựu chủ tịch TP Hà Nội Chu Ngọc Anh và cựu bí thư Tỉnh uỷ Hải Dương Phạm Xuân Thăng.

Sáng ngày 3/01, phiên xét xử về những sai phạm tại công ty Việt Á sẽ khai mạc và dự kiến kéo dài trong vòng 20 ngày. Đây là đại án đầu tiên bị xét xử trong năm 2024 và là vụ án thứ hai mà Tổng giám đốc Việt Á, Phan Quốc Việt bị xét tội.

4 ngày trước đó, Việt đã bị Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội tuyên phạt 25 năm tù về tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, có 4 cựu sĩ quan Học viện Quân y cũng liên quan trong vụ án này.

Ông Phan Quốc Việt tiếp tục bị TAND Tối cao xét xử 2 tội: Vi phạm quy định đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng và Đưa hối lộ. Trong 38 bị can, có 3 cựu ủy viên Trung ương Đảng, bao gồm cựu chủ tịch Hà Nội Chu Ngọc Anh, cựu bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long và cựu bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng.

19 cựu cán bộ từ Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, Bộ Khoa học Công nghệ, Sở Y tế, và CDC của nhiều tỉnh như Nghệ An, Hải Dương, Bắc Giang, Bình Dương cũng bị truy tố với các tội danh như Nhận hối lộ, Vi phạm quy định đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ và Vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí.

Vụ án này được đưa vào diện theo dõi, chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Phó ban Nội chính Trung ương, Nguyễn Văn Yên, đánh giá rằng đây là một điển hình về “tham nhũng có hệ thống” với quy mô lớn và xảy ra từ cơ quan, bộ ngành trung ương đến các địa phương.

Ngoài ra, Bộ Công an đã ủy thác điều tra cho công an các tỉnh, thành phố. Hơn 100 người đã được xác định là bị can trong “chùm” 32 vụ án khác có liên quan đến Việt Á. Trong số đó, công an tại 15 địa phương đã khởi tố 15 vụ án liên quan đến vi phạm quy định về đấu thầu và xác định rằng Việt Á đã tiêu thụ 560.000 kit test, gây thiệt hại 180 tỷ đồng.

VKSND Tối cao đã xác định rằng vào đầu năm 2020, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang bùng phát mạnh mẽ, Phan Quốc Việt biết đến chủ trương nghiên cứu sinh phẩm phục vụ phòng chống dịch nên xin cùng tham gia đề án. Ngay sau khi được chuyển giao quy trình nghiên cứu kit xét nghiệm, Việt giao cấp dưới tiếp tục phát triển để sản xuất, rồi xin cấp phép lưu hành, kinh doanh thương mại.

Trong khoảng thời gian từ năm 2020 đến 2021, Việt Á đã sản xuất tổng cộng 8,7 triệu kit test và tiêu thụ được 8,3 triệu sản phẩm. Doanh nghiệp này đã nhận thanh toán từ ngân sách nhà nước là 2.250 tỷ đồng và bị cáo buộc hưởng lợi bất chính 1.235 tỷ đồng.

Để có được quyền tham gia nghiên cứu, cấp số đăng ký lưu hành sản phẩm và thương lượng giá, Phan Quốc Việt bị cáo buộc đã đưa hối lộ tổng cộng 106 tỷ đồng, trong đó có 3 triệu USD và 4 tỷ đồng (tổng cộng 82 tỷ đồng) cho 6 quan chức.

Theo chi tiết, cựu bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long bị cáo buộc đã nhận hối lộ 2,25 triệu USD (khoảng 51 tỷ đồng); ông Trịnh Thanh Hùng, cựu vụ phó Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, nhận 350.000 USD (tương đương 8 tỷ đồng); ông Nguyễn Minh Tuấn, cựu vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, nhận 300.000 USD (khoảng 6,9 tỷ đồng); ông Nguyễn Huỳnh nhận 54 tỷ đồng (trong đó có 50 tỷ đồng đưa cho ông Long, hưởng lợi 4 tỷ); ông Nguyễn Nam Liên, cựu vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính, Bộ Y tế, nhận 100.000 USD (tương đương 2,3 tỷ đồng). Trong giai đoạn bán kit xét nghiệm, Phan Quốc Việt khai đã đưa hối lộ cho Giám đốc CDC Hải Dương, Phạm Duy Tuyến 27 tỷ đồng.

Ngoài ra, Phan Quốc Việt còn “cảm ơn” ông Chu Ngọc Anh 200.000 USD và Phạm Công Tạc 50.000 USD (1,1 tỷ đồng). Cơ quan điều tra đã phân tích và kết luận rằng khoản nhận trên là tiền “hưởng lợi” do lợi dụng chức vụ, quyền hạn.

Để xảy ra các sai phạm, VKSND Tối cao đã đánh giá rằng có sự thiếu sót trong quản lý và giám sát cán bộ của các Bộ ngành, UBND. Do đó, cơ quan công tố đã đề xuất các đơn vị có cá nhân liên quan đến sai phạm tăng cường kiểm tra và chấn chỉnh để xử lý kịp thời các vi phạm.

VKS cũng đã ghi nhận rằng trong quá trình tố tụng, 32/38 người đã nộp tiền để khắc phục hậu quả, tổng cộng hơn 77 tỷ đồng và 2,65 triệu USD (tương đương tổng 142 tỷ đồng). Trong đó, cựu bộ trưởng Long đã nộp 2,25 triệu USD (gần 55 tỷ đồng), Phạm Duy Tuyến đã nộp hơn 12 tỷ đồng, Nguyễn Minh Tuấn đã nộp 300.000 USD (khoảng 7,3 tỷ đồng), Phan Huy Văn đã nộp 16,8 tỷ đồng, ông Trịnh Thanh Hùng đã nộp 8 tỷ đồng và 8 sổ tiết kiệm 4 tỷ đồng, Tổng giám đốc Việt Á Phan Quốc Việt đã nộp 200 triệu đồng kèm đơn xin sử dụng toàn bộ tài sản đang bị kê biên và tạm giữ để khắc phục toàn bộ hậu quả của vụ án.