Một số vấn đề còn tồn đọng trong xử lý tài sản thế chấp là tang vật vi phạm

Biện pháp tịch thu phương tiện vi phạm là biện pháp được áp dụng khá phổ biến khi xử lý vi phạm hành chính. Tuy nhiên, rắc rối hay gặp phải liên quan đến vấn đề này là khi phương tiện bị tịch thu là tài sản đã được thế chấp trong ngân hàng trước.

Yêu cầu khởi kiện liên quan đến tài sản thế chấp của ngân hàng Bị Tòa án bác

Nếu phương tiện bị tịch thu là tài sản đã được thế chấp trong ngân hàng trước đó thì có thể gặp rắc rối khi bên thế chấp không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ thanh toán cho ngân hàng thì ngân hàng không thể lấy lại phương tiện vi phạm từ các cơ quan chức năng để xử lý tài sản, thu hồi nợ.

Vào tháng 10-2017, anh NVS vay 471 triệu đồng tại ngân hàng này, thế chấp một chiếc ô tô. Đến tháng 3-2019, chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang xử phạt anh S. về hành vi vận chuyển thuốc lá lậu và áp dụng biện pháp tịch thu phương tiện vi phạm là chiếc ô tô.

Đến ngày 23-9-2020, TAND tỉnh Kiên Giang đã xét xử sơ thẩm vụ án hành chính và đã tuyên bác các yêu cầu của một ngân hàng TMCP về việc buộc trả lại cho ngân hàng một chiếc ô tô là tài sản thế chấp.

Tương tự một vụ việc khác xảy ra vào ngày 19-4-2019, ông P. và bà M. bị chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng ra quyết định xử phạt hành chính về hành vi vận chuyển thuốc lá lậu, hình phạt bổ sung là tịch thu chiếc ô tô.

Ông P., bà M. đã khởi kiện vụ án hành chính và ngày 13-11-2019, TAND tỉnh xử sơ thẩm đã tuyên bác yêu cầu khởi kiện của hai ông bà. Hai người kháng cáo nên ngày 22-7-2020, TAND Cấp cao tại TP.HCM xử phúc thẩm nhưng tuyên y án sơ thẩm.

Trong bản án phúc thẩm, HĐXX nhận định về phần chiếc ô tô bị tịch thu: “Mặc dù phương tiện trên đã thế chấp cho ngân hàng nhưng việc áp dụng hình thức xử phạt bổ sung tịch thu phương tiện là đúng và hết sức cần thiết trong tình hình buôn thuốc lá lậu hiện nay, có tác dụng phòng ngừa chung và làm gương cho người khác”.

Liên quan đến vấn đề này có thể kể đến một vụ việc diễn ra  vào Tháng 9-2016, một chi nhánh ngân hàng tại TP.HCM cho ông T. vay 140 triệu đồng. Ông T. đã thế chấp một chiếc xe tải đứng tên mình cho ngân hàng để đảm bảo cho khoản vay. Hai bên đã đăng ký giao dịch đảm bảo theo quy định.

Tháng 4-2017, chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước ra quyết định xử phạt ông T. về hành vi buôn bán thuốc lá lậu và áp dụng hình phạt bổ sung là tịch thu chiếc xe tải nói trên. Tháng 9-2018, Công an huyện Hớn Quản (Bình Phước) gửi thông báo cho ngân hàng cho biết đã bán đấu giá chiếc xe nêu trên và yêu cầu ngân hàng loại chiếc xe ra khỏi diện tài sản cầm cố thế chấp, để người trúng đấu giá đăng ký sử dụng chiếc xe.

Không đồng ý, ngân hàng đã nhiều lần làm văn bản yêu cầu cho nhận lại xe để xử lý tài sản đảm bảo, thu hồi nợ nhưng không nhận được phản hồi. Sau đó, ngân hàng đã khởi kiện vụ án hành chính, yêu cầu hủy một phần quyết định của chủ tịch tỉnh đồng thời yêu cầu nhận lại xe. Tuy nhiên, ngày 21-8-2020, TAND tỉnh Bình Phước đã đình chỉ vụ án với lý do hết thời hiệu khởi kiện.

Quy định của pháp luật về xử lý tài sản thế chấp

Trong các vụ án hành chính nêu trên các cơ quan chức năng căn cứ vào điểm b khoản 3 Điều 25 Nghị định 185/2013 (được sửa đổi bởi khoản 22 Điều 1 Nghị định 124/2015 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hàng lậu, hàng cấm…) để áp dụng biện pháp tịch thu phương tiện.

Bởi lẽ khi cho khách hàng vay, ngân hàng đã thực hiện đủ các quy định của pháp luật như ký hợp đồng thế chấp, đăng ký giao dịch đảm bảo…Chính vì lẽ đó, ngân hàng thì cho rằng các cơ quan có thẩm quyền tịch thu phương tiện đã xâm hại nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Hơn nữa, trong các hợp đồng tín dụng khách hàng đã cam kết sử dụng vốn vay đúng mục đích, đúng theo quy định của pháp luật. Hành vi buôn bán hàng cấm là hành vi vi phạm của chủ phương tiện, không phải lỗi đơn vị nhận thế chấp.

Khoản 4 Điều 4 Nghị định 163/2006 (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 11/2012) quy định trong trường hợp giao dịch đảm bảo được giao kết hợp pháp và có giá trị pháp lý đối với người thứ ba thì tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác không được kê biên tài sản đảm bảo để thực hiện nghĩa vụ khác của bên đảm bảo, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Đồng thời Khoản 6 Điều 19 Nghị định 166/2013 (quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt hành chính) thì một trong những loại tài sản không được kê biên đó là tài sản đang được cầm cố, thế chấp hợp pháp.

Ngoài ra khoản 5 Điều 323 BLDS 2015 quy định một trong những quyền của bên nhận thế chấp là yêu cầu bên thế chấp hoặc người thứ ba giữ tài sản thế chấp giao tài sản đó cho mình để xử lý khi bên thế chấp không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.

Trong khi đó, tại bản án của TAND tỉnh Kiên Giang nhận định theo khoản 22 Điều 1 Nghị định 124/2015 (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 185/2013) quy định ngoài hình thức xử phạt bằng tiền còn có hình thức xử phạt bổ sung tịch thu phương tiện dùng để vận chuyển hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu trong trường hợp tang vật có số lượng từ 500 bao trở lên.

Tòa còn viện dẫn khoản 15 Điều 1 Nghị định 97/2017 (sửa đổi, bổ sung Nghị định 81/2013). Đồng thời, căn cứ vào khoản 6 Điều 12 Luật Xử lý vi phạm hành chính để bác yêu cầu của ngân hàng.

Đây hiện vẫn là vấn đề nan giải, có thể thấy rằng trong việc này ngân hàng khá thiệt thòi. Cần phải điều chỉnh quy định phù hợp để xử lý vấn đề này một cách hợp lý, tránh ảnh hưởng cho các bên liên quan.