Năm công dân vướng vòng lao lý vì một khúc gỗ trắc đã chết khô

Năm 2016, một vụ án được dư luận đặc biệt quan tâm là vụ án liên quan đến khúc gỗ trắc đã chết khô. Câu hỏi đặt ra là vì sao từ một vụ án đơn giản mà nó đã trở thành phức tạp xoay quanh việc năm công dân vướng vào vòng lao lý vì một khúc gỗ trắc đã chết khô.

Vướng vòng lao lý vì một khúc  gỗ trắc đã chết khô

Theo các chuyên gia pháp luật phân tích thì thấy rằng năm bị cáo cưa khúc gỗ trắc chết khô với khối lượng 0,123 m³ (trị giá hơn 19 triệu đồng) là sai. Nhưng hành vi này chưa đủ yếu tố cấu thành tội trộm cắp tài sản vì rừng Đăk Uy là rừng đặc dụng, không phải rừng trồng, rừng khoanh nuôi tái sinh. Các bị cáo có hành vi khai thác trái phép dưới

³ nên chỉ có thể xử phạt hành chính theo nghị định 157/2013 (về xử phạt hành chính trong quản lý rừng, phát triển rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản).

Tại tòa cứ mỗi lần luật sư tranh luận xong là người dân hưởng ứng tán thành vỗ tay ào ào. Nhưng rồi những lập luận ấy đã bị tòa bác bỏ, bằng bản án phạt mỗi bị cáo từ 12-15 tháng tù về tội trộm cắp tài sản. Tất cả đều hụt hẫng. Năm bị cáo kháng cáo kêu oan.

Trước đó, một loạt những bản án trên cả nước không địa phương nào xử tội trộm cắp mà cũng không thấy bị Toà Tối cao kháng nghị. Ngay cả ban quản lý rừng đặc dụng Đăk Uy cũng xử phạt hành chính nhiều vụ cưa cây rừng tươi trị giá trên 20 triệu đồng. Do đó không thể nào cưa gỗ tươi bị xử phạt hành chính, cưa gỗ khô bị phạt hình sự.

Năm 2018, xử phúc thẩm lần hai được mở. Lần này người dự tòa bất ngờ khi thấy chủ toạ điều hành phiên toà công tâm, không có biểu hiện đặt câu hỏi mang tính khép tội các bị cáo. Toà tập trung làm rõ tình trạng của pháp lý của rừng đặc dụng Đăk Uy. Tòa tuyên bố năm bị cáo: Phan Tiến Dũng, Lê Quốc Khánh, Nguyễn Ngọc Bình, Nguyễn Văn Thụ, Nguyễn Văn Bảy không phạm tội trộm cắp tài sản”. Những giọt nước mắt hạnh phúc lăn dài trên gò má của những người nông dân.

Từ vỡ òa trong niềm vui sang thấp thỏm lo âu

Dư âm ngọt ngào của phiên tòa tại nơi các bị cáo sinh sống vẫn rất lớn, đi đến đâu cũng nghe người dân bàn tán: “Toà xử trắng án là hợp tình, hợp lý”. Mọi người kéo nhau lên toà huyện yêu cầu cơ quan này phải xin lỗi vì đã làm oan họ, nhưng bị từ chối. Lý giải về việc không thụ lý đơn xin lỗi, tòa huyện cho rằng toà tối cao đã rút hồ sơ lên để nghiên cứu nên phải chờ quyết định giám đốc thẩm.

Đúng 24 ngày sau (kể từ lúc toà từ chối nhận đơn yêu cầu xin lỗi) Phó Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Trí Tuệ ký quyết định kháng nghị yêu cầu TAND Cấp cao tại Đà Nẵng xử gíam đốc thẩm theo hướng các bị cáo có tội trở lại. Điều đáng nói là kháng nghị không đưa ra được lập luận thuyết phục nào mà chỉ nói chung chung rằng toà phúc thẩm đã “sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật”.

Các thành viên HĐXX cấp phúc thẩm thì cũng chỉ nói rằng: “Quan điểm của chúng tôi đã thể hiện qua bản án phúc thẩm. Chúng tôi tin là chúng tôi làm đúng nên không tranh cãi gì nữa. Ai đúng, ai sai đã có công luận phán xét”.

Quyền Cục trưởng Cục Kiểm lâm Đỗ Quang Tùng lên tiếng khẳng định: “Năm bị cáo khai thác trái phép khúc gỗ trắc (không phân biệt gỗ đã chết khô hay còn tươi, sống) trong rừng đặc dụng mà dưới 5m³ chỉ có thể xử phạt hành chính từ 2-8 triệu đồng”.

Tại phiên họp toàn thể của Ủy ban Tư pháp (tháng 9-2018), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Lê Thị Nga đã đề nghị Chánh án TAND Tối cao giải trình vì “kháng nghị bị dư luận phản ứng. Theo phản ánh của báo chí, những vụ tương tự như thế lại xử về tội huỷ hoại rừng, chứ không phải tội trộm cắp?”

Phó Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Du vẫn bảo vệ quan điểm tòa án cấp sơ thẩm xử tội trộm cắp tài sản là đúng.

Uỷ viên Uỷ ban Tư pháp Quốc hội Trương Trọng Nghĩa là một trong những người quyết liệt và quan tâm sâu sát tới vụ án nhất. Ông trực tiếp tiếp năm công dân cùng với các luật sư của họ để hiểu mọi ngóc ngách tường tận của vụ án. Chưa dừng lại, đại biểu Nghĩa còn gửi những công văn tới các cấp có thẩm quyền yêu cầu thu hồi lại kháng nghị, tránh làm oan người vô tội.

Sau nhiều lần trĩ hoãn phiên toà, đúng một năm sau (kể từ ngày toà tỉnh Kon Tum tuyên năm công dân được trắng án) TAND Cấp cao tại Đà Nẵng xét xử giám đốc thẩm, huỷ bản án toà tỉnh yêu cầu xét xử lại theo hướng có tội.

Chánh án Nguyễn Anh Tiến (TAND Cấp cao tại Đà Nẵng) khẳng định với phóng viên rằng không chịu áp lực gì từ TAND Tối cao. “Sau vụ này có thể sẽ đưa vào làm án lệ, ai cưa cây gỗ khô là áp dụng tội trộm cắp. Đây cũng là vụ án đầu tiên trên cả nước xử lý về tội trộm cắp tài sản”.

Theo kế hoạch Tòa án Nhân dân tỉnh Kon Tum sẽ đưa vụ án ra xét xử lần 3 vào ngày 9-8 tới đây.

Vụ việc được cho là nhỏ nhưng lại không nhỏ, giờ đây người trong cuộc thì lo âu, dư luận bất bình và các cơ quan chức năng thì có nhiều luồng quan điểm trái chiếu. Hy vọng rằng Tòa án sẽ công tâm xét xử, không phải vì một áp lực nào mà dẫn đến nhiều người phải chịu oan.