Luật sư chia sẻ cách xác nhận cha mẹ trong vụ trao nhầm con 42 năm trước tại Hà Nội

 – Theo luật sư Quách Thành Lực, kết quả giám định ADN có giá trị nhất nhưng cũng không phải là duy nhất để làm căn cứ chứng minh quan hệ cha, mẹ, con.

Chị Tạ Thị Thu Trang (Hà Nội), nạn nhân của việc trao nhầm con của 42 năm trước tại nhà hộ sinh Hàng Bún, quận Ba Đình. Hiện chị đã đề xuất Sở Y tế Hà Nội “hỗ trợ xét nghiệm ADN, để tìm ra cha mẹ ruột” cho mình.

Sở Y tế Hà Nội đã lên tiếng khẳng định rằng cơ quan này không có thẩm quyền yêu cầu công dân tham gia xét nghiệm ADN. Họ khuyên chị Trang nên nộp đơn đến các cơ quan chức năng khác có thẩm quyền để được hỗ trợ và giải đáp các thắc mắc.

Luật sư Quách Thành Lực cho biết rằng chị Trang cần cung cấp bằng chứng pháp lý đủ giá trị để khẳng định mối quan hệ huyết thống cha, mẹ và con. Kết quả của xét nghiệm ADN là bằng chứng cao nhất và có giá trị nhất. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng đây không phải là bằng chứng duy nhất.

Trong trường hợp này, bên được coi là cha mẹ đã từ chối thực hiện xét nghiệm ADN với chị Trang. Tuy có quy định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để buộc đương sự phải thực hiện một số hành vi nhất định như buộc người cha, mẹ phải tham gia kiểm tra ADN (theo điều 127 Bộ Luật Tố tụng dân sự năm 2015) nhưng hiện tại các thủ tục và trình tự để buộc đương sự thực hiện kiểm tra ADN chưa được đầy đủ.

Theo Thông tư số 15/2015/TT-BTP quy định chi tiết về Luật Hộ tịch và Nghị định số 123/2015/NĐ-CP, Điều 11 nêu rõ về chứng cứ chứng minh quan hệ cha, mẹ, con như sau:

“Chứng cứ để chứng minh quan hệ cha, mẹ, con theo quy định tại khoản 1 Điều 25 và khoản 1 Điều 44 của Luật hộ tịch gồm một trong các giấy tờ, tài liệu sau đây:

Văn bản của cơ quan y tế, cơ quan giám định hoặc cơ quan khác có thẩm quyền ở trong nước hoặc nước ngoài xác nhận quan hệ cha con, quan hệ mẹ con. Trong trường hợp không có văn bản quy định tại khoản 1 Điều này, phải có thư từ, phim ảnh, băng, đĩa, đồ dùng, vật dụng khác chứng minh mối quan hệ cha con, quan hệ mẹ con và văn bản cam đoan của cha, mẹ về việc trẻ em là con chung của hai người, có ít nhất hai người thân thích của cha, mẹ làm chứng”.

Luật sư Lực chia sẻ: “Chị Trang cần thu thập thêm bằng chứng quan trọng, đặc biệt là ý kiến của Trung tâm Y tế quận Ba Đình (đơn vị quản lý Nhà hộ sinh Hàng Bún) để xác định ai là cha mẹ đẻ, tên tuổi và địa chỉ.”

Tuy nhiên, dù có tài liệu và bằng chứng, những thông tin này phải được cơ quan có thẩm quyền xem xét và giải quyết bằng các quyết định thì mới có thể có giá trị xác định quan hệ cha mẹ và con.

Chị Trang nên chọn Tòa án cấp huyện nơi mà người cha, mẹ của con đang cư trú để gửi đơn yêu cầu, đề nghị công nhận cha, mẹ cho con.

Tòa án được coi là cơ quan tài phán hợp lý nhất, có đủ nguồn lực, thẩm quyền và chuyên môn phù hợp nhất để xem xét và đánh giá các chứng cứ mà chị hiện có để giải quyết yêu cầu công nhận cha mẹ cho con.

Đặc biệt, Tòa án nhân dân Tối cao đã đưa ra giải đáp chi tiết về trường hợp cha mẹ từ chối yêu cầu giám định của Tòa án. Theo đó:

“Việc thu thập mẫu vật để giám định ADN là một trong những hoạt động thu thập chứng cứ của Thẩm phán, được quy định tại điểm c của khoản 2 Điều 97 và khoản 2 Điều 102 của Bộ luật Tố tụng dân sự. Điều này không thuộc trường hợp quy định tại điểm đ của khoản 1 Điều 214 của Bộ luật Tố tụng dân sự, vì vậy không phải là một trong các căn cứ để tạm đình chỉ giải quyết vụ án.”

Mặt khác, theo quy định tại khoản 5 Điều 94 của Bộ luật Tố tụng dân sự, kết luận từ giám định chỉ là một trong các nguồn chứng cứ. Điều 108 của Bộ luật Tố tụng dân sự quy định: “Việc đánh giá chứng cứ phải được thực hiện một cách khách quan, toàn diện, đầy đủ và chính xác. Tòa án cần phải xem xét từng bằng chứng, liên kết giữa chúng và xác định tính hợp pháp, mối liên quan, cũng như giá trị chứng minh của từng chứng cứ”.

Do đó, nếu không thể thu thập được mẫu vật để tiến hành giám định ADN, Tòa án sẽ dựa vào các tài liệu và chứng cứ đã thu thập được để tiếp tục giải quyết vụ án theo quy trình thông thường.