“Nút thắt” giải cứu các doanh nghiệp

Để đưa các doanh nghiệp thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn, các chuyên gia cho rằng cần áp dụng nhiều biện pháp cấp bách, thậm chí vượt ra khỏi khuôn khổ thông thường.

Cụm từ “không lối thoát” là cách mà ông Hải (giám đốc một doanh nghiệp vận tải chiếm thị phần lớn ở các tỉnh miền Nam ) đang dùng để miêu tả hiện trạng của công ty ông và ngành vận tải nước nhà nói chung. Công ty ông đang đối diện với nguy cơ phá sản do số lượng đơn hàng giảm đáng kể, mắc nợ với ngân hàng và bị bủa vây bởi các đối tác. Để có nguồn tiền, công ty ông đã bán đi một nửa số xe đầu kéo trước đây có sẵn là 70 chiếc. Tuy nhiên, ông cho biết rằng việc đăng bán thêm không gặp nhiều khách mua vì các doanh nghiệp cùng ngành đã rao bán quá nhiều xe.

Đây chỉ là một trong số hàng nghìn doanh nghiệp phải đưa ra quyết định hạn chế sản xuất, giảm bớt lực lượng lao động để tồn tại trong những tháng đầu năm. Một số khác đã phải đối mặt với tình thế đáng lo ngại hơn, khi buộc phải nhượng bộ và bán cả công ty để tránh sự cố vỡ nợ.

Vì vậy, các đề xuất giải cứu cho doanh nghiệp đang tập trung vào những vấn đề này, đặc biệt là các yếu tố nội tại.

Trước tiên, cần tạo ra nguồn vốn mới cho doanh nghiệp. Ông Trịnh Xuân An, Đại biểu tỉnh Đồng Nai, nhận thấy rằng “Vốn là máu của doanh nghiệp. Khi cơ thể yếu đuối không có đủ máu, sẽ làm cho tình trạng ốm đau trở nên nghiêm trọng hơn.” Hiện tại, mặc dù lãi suất đã giảm, nhưng các doanh nghiệp vẫn phải vay với mức lãi suất trên 10%, chưa kể đến các chi phí khác, gây khó khăn cho sự tồn tại của doanh nghiệp.

Ông An đã chia sẻ rằng “Rất nhiều lần Thủ tướng đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất, tuy nhiên, trong thực tế, việc đáp ứng chưa được thực hiện đầy đủ.” Ông cho rằng cần có những hành động mạnh mẽ hơn đối với thị trường vốn, ví dụ như áp dụng một chính sách vượt ra khỏi khuôn khổ thông thường, như yêu cầu giảm lãi suất cho vay xuống dưới 9% và điều chỉnh các điều kiện vay để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp.

Trong đề xuất gửi đến Thủ tướng từ Ban IV, các doanh nghiệp cũng đã đề nghị Chính phủ nghiên cứu một gói tín dụng ưu đãi dành cho các ngành và lĩnh vực chủ lực, bao gồm cả các khoản hỗ trợ dành cho các doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa. Họ cũng đề nghị cho phép ngân hàng thương mại trong nước mua lại các trái phiếu sắp đến hạn và xử lý chúng như một hình thức tín dụng đặc biệt. Hiện tại, giá trị của những trái phiếu này vượt xa khả năng mua lại của các doanh nghiệp trong nước.

Giải pháp thứ hai là tập trung vào việc giảm phí và chi phí cho doanh nghiệp. Một ví dụ được đưa ra là tiếp tục áp dụng chính sách giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT), tương tự như giai đoạn 2022, nhưng kéo dài thời gian áp dụng đến tận năm 2025, thay vì chỉ áp dụng trong 6 tháng cuối của nửa cuối năm 2023.

Theo bà Lý Kim Chi, hiện đang là Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP HCM cho biết rằng nếu tiếp tục kéo dài thời gian áp dụng chính sách này sẽ giúp tăng hiệu quả của chính sách. Ông Trần Văn Lâm, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội, cũng nhận định rằng việc giảm VAT trong chỉ 6 tháng sẽ rất khó để mang lại sự phục hồi như kỳ vọng.

Theo Ban IV, Chính phủ cũng có thể xem xét các cơ chế đặc biệt khác như cho phép doanh nghiệp được hoàn thuế trong vòng 3 tháng sau khi hoàn thành xuất khẩu đơn hàng. Việc thực hiện kiểm tra sau cùng sẽ được tiến hành để kiểm soát rủi ro và ngăn chặn hành vi gian lận thuế.

Thứ ba là môi trường đầu tư kinh doanh đang gặp khó khăn cần có những chính sách cải thiện tức thời. Ông Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá rằng “Trong thời kỳ trước và trong nhiệm kỳ hiện tại, việc tập trung vào việc kiến tạo môi trường phục vụ doanh nghiệp và người dân đã không nhận được sự quan tâm chủ yếu. Vì đang chú trọng vào việc ứng phó và phục hồi sau đại dịch.” Hiện nay, thủ tục hành chính đang tạo ra rào cản lớn, ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.

Ông nhận thấy rằng, trong thời gian này, Quốc hội cần phải giải quyết ngay những khó khăn về pháp lý cho doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, giao thông và đầu tư công.

Trước đó, nhiều chuyên gia đã đánh giá rằng, việc giải quyết các vấn đề pháp lý sẽ là giải pháp “0 đồng” giúp giải quyết khủng hoảng trong lĩnh vực bất động sản, đồng thời giúp khắc phục tình trạng thiếu vốn trên thị trường. Việc giải quyết các vấn đề về pháp lý trong lĩnh vực bất động sản, nếu thành công, sẽ mở ra luồng dòng kinh tế lại, vì ngành này có tác động lớn đến sự phát triển nền kinh tế chung của Việt Nam.

Chính phủ đang nghiên cứu các giải pháp cụ thể cho nhóm vấn đề này. Trong công điện ngày 26/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu tiếp tục tìm cách giảm lãi suất, hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp trong thời gian sớm nhất. Ông cũng đề xuất miễn, giảm thuế phí và đề nghị các chính sách khác nếu còn khả năng thực hiện. Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu các đơn vị cắt giảm thủ tục hành chính và xử lý những cán bộ không đủ can đảm để thực thi công vụ.